Pakakassa Kerrabhân Sapè.

Dinèng pakakassa èngghi panèka I By :Tadjul Arifien R

Maduracorner.com.Bangkalan – Sakadhâr  pangaonèngan bâb kerrabhân sapè. Orèng sè èkabhuto è ḍâlemmanna rombongan sapè kerrabhân èngghi panèka :

1. Tokang Tonjhâ’ (tonton tor najhâ’) mènangka katowa rombongan.  1
2. Tokang Tongko’ (sè nongko’ è kalèlèssa kerrabhân / joki) 1
3. Tokang Tambeng (tokang tegghu’ sè bâḍâ èaḍâ’na sapè sè bhâkal èkerrab) 2
4. Tokang Ghettak (tokang pokol è kangan kacèrra buḍina sapè) 6
5. Tokang Gubhrâ (tukang èra’ / orak sè bâḍâ è kangan kacèrra è aḍâ’na sapè) 2
6. Tokang ngèbâ talè 1
7. Tokang Canḍhak (sè nyanḍhâk è pangambâ’ân / gâris sè ḍi-buḍi / garis finis) 4

Dinèng pakakassa èngghi panèka: Kalèlès, Pangonong sareng Rarengghân / pangangghuy.

Kalèlès anḍi’ pakakas antara laèn :

1. Tatabhân
2. Palang aḍâ’
3. Palang buḍi,
4. Talè kalpèng
5. Jhâlâpèng pangowat
6. Rampang kalèlès
7. Pangka / jangka,
8. Talè senḍheng
9. Ḍhâmpar
10. Ghungsèng
11. Kentheng aḍâ’
12. kentheng buḍi
13. Kentheng palang,
14. To’-bunto’,

Pangonong anḍi’ pakakas antara laèn :

1. Pangonong
2. Bhul-ombhul
3. Pajung
4. Anjherrân
5. Andher / panjher
6. Somèla
7. Bu-tombu
8. Talè raèt
9. Tongar

Dinèng Rarengghân / Pangangghuy anḍi’ pakakas antara laèn :

1. Otto kènè’
2. Otto lanjhâng
3. Salèmpang ḍâḍâ
4. Salèmpang tengga
5. Totop raè
6. Makota
7. Kalong
8. Gu’janggu’
9. Sellop tanḍu’ / songkop
10. Ghungsèng Ghenta

Sadhâjâ pakakas èngghâpanèka èangghuy bilâ èpajhâng / èarak, dhilâ ampon ngerrabhâ pas èbukka’ tor èkala’ parolona bisaos.

Tegghessânna Saka’ḍinto :

1. Tokang tonjhâ’ = kasorang
2. Tokang tongko’ = kasorang
3. Tokang tambeng = kaduwa
4. Tokang ghettak = kaennem
5. Tokang gubhrâ = kaduwa
6. Tokang ngèbâ talè = kasorang
7. Tokang canḍhak  = kaempa

Sadhâjâ ajumla 17, maksottèpon 17 raka’at sè abhâjâng è ḍâlemmanna saarè samalem.

Kalèlès, Pangonong sareng Rarengghan, sadhâjâ ajumla 33, padâ sareng ḍhek-anḍhegga tasbi sè 33 bigghi’.

Kerrabhân biasana èèrèng sareng saronèn, sè ka’ḍimma  pakakassa èngghipanèka : saronèn, egghung rajâ, kempul, kennong rajâ, kennong tengnga’an, kennong kènè’, korca, ghenḍhâng rajâ tor dil-gudil (genḍhâng kènè’) sadhâjâ ajumla sasanga’, maksoddhâ sangang keccap kalimat ”Bismilla hir rohma nir rohim”. Sè nyèpta saronèn ka’dinto èngghi panèka Kè Hatib Senḍhâng bin Sayyid Ahmadul Baidhawi, engghun è dhisa Senḍhâng maso’ kacamatan Pragâân Songennep.

Sè nyèpta kerrabhân ka’ḍinto èngghi panèka Sayyid Ahmadul Baidhawi Pangèran Katandur bin Sunan Pakaos bin Sunan Kudus, sè aengghun è dhisa Bângkal kacamatan Kottha Songennep. Jhughân oca’ kerrabhân èngghi panèka asal dâri oca’ ”kirabah” (bâsa Arab) maksoddhâ ”kekerabatan”.

Dhâddhi bâḍâna kerrâban sapè ka’ḍinto, ghi’ ḍhimèn kaangghuy sarana dakwah / syi’ar Islam, sakèng samangkèn ampon jhâu ḍâri pangareb Pangèran Katandur, amargâ abiluk ka tarowan (judi) tor nyèksa sapè.

Rèkèng otabâ rokong, èngghi panèka kaju sè èparèngè pako rettè akadhi sikat, pas èccocowagi ka bângkongnga sapè. Bâḍâ polè sè anyama settè’ èngghi panèka kolè’na sapè sè kerrèng (samangkèn èghântè’a ebbanna motor) sè èparèngè pako alos pas èbhulettaghi è bunto’na sapè kerrab, dhinèng tajhemma pakona èsabâ’ è bâgian ḍâlèm. Dhilâ ampon ngerrab pas settè’ panèka èpanyorot nyandher saèngghâna sapè pas sakè’ laju santa’ paburuna. Rèkèng ka’ḍinto bânnè tamaso’ pakakassa kerrabhân, jhughân rèkèng ka’ḍinto èangghuy taon 1970 an kaattas, sabellunna ta’ kèngèng ngangghuy rèkèng, amargâ tamaso’ atoran sè kodhu ètoro’, èngghi panèka manabi nyakè’è sapè èangghep kala. Tapè bingkèngan rèkèng ka’dinto pas èkakapra, saèngghâna bannya’ para Kèyaè (Ulama) sè ngaramaghi (mengharamkan) kerrabhân, amarghâ nyakè’è sapè.

Bhâdhân kaulâ serrèng èonjhâng sareng Disbudparpora Songennep, jhughân sareng Bakorwil Madhurâ è Pamekasan sè aparembhâghân bâb kerrabhân sapè. Ropana para ”pengambil kebijakan” minta pamangghi bhâdhân kaulâ ngè-ngèngè kerrabhân sapè sè èrèkèng ka’ḍinto. Bhadhân kaulâ ajellasaghi jhâ’ mènorot buku-buku otabâ pangaonèngan bhâdân kaula sareng para bangaseppo bhâdân kaulâ sajegghâ ghi’ dhimèn taḍâ’ sapè kerrab sè èsèksa akadhi samangkèn. Namong para ”paguyuban kerrabhan sapè” pas nyala’aghi bhâdhân kaula, ca’èpon kaula ḍâ-mabâḍâ, tor jhughân manabi atoro’ oca’na kaula arghâna sapè kerrab bisa toron. Manabi ta’ bisa arèkèng sapè (nyèksa sapè kerrab) bhângo’ ta’ ngerrabha, tor langkong saè kerabhân sapè è Madhurâ nyoprè pataḍâ’ bisaos, ca’èpon para ”paguyuban kerrabhan sapè” .

Ghungsèng

Sè anyama ghungsèng panèka nyama sè kapra, ghungsèng ḍâri konèngan sè kènè’ anyama kalèmèng otabâ karènèng, sè parnengnga anyama kalomong otabâ karonong, sè rajâ anyama ghenta. Dinèng ghenta sè ḍâri kaju anyama tor-kotor. Manabi ghungsèng èpapolong kongsè satekkem anyama karomong.

Ghungsèng sè bâḍâ è kalèlès, pangonong tor rarengghanna kerrabhân sapè, bânnya’na 33 bigghi’. E lè’èrra sapè papetto’ dhâddhi ḍukalajâ 14 biggi’, è bâbâna tatabhân 3 migghi’, è bâbâna ḍhâmpar aḍâ’ 5 migghi’, è bâbâna ḍhampâr buḍi 5 migghi’, è rampang kalèlès kangan kacèr tatello’ èbâng dhâddhi 6 bigghi’. Pas sadhâjâ ajumla 33 biggi’, paḍâ sareng èssèna tasbi se 33 bigghi’.

Rokong otaba rèkèng bannya’ macemma, èngghi panèka : rèkèng sikat (ètgghu’ tanang), rèkèng kaè’/saè’ (èbhulettaghi èbunto’na sapè pas talèna èpanggher ka attassa), rèkèng tèmpèl (èpasang è bhungkèlla bunto”) rèkèng sapo’/bhulet (èpasang è bhungkèlla bunto’), rèkèng settè’ (èpasang è konco’na bunto’), tor èn-laènna. (Tadjul Arifien R)