Sombher Aèr Mata

Nangès li-bâliân, sampè’ kalowar aèng mata I sè èangghit Bapak Moh. Hasan Sasradhari

Maduracorner.com.Bangkalan – Jhâman lambâ’, sampèyan ampon paḍâ aghâli jhâ’ neng Resbaja nèka kennengnga kraton rajâ ghi, kraton sè ènyamaè Kraton Lemah Duwur. Mangkèn to-ratona ka’ḍinto ampon taḍâ’ sadhâjâ, taḍâ’ kabbhi karè pasarèanna, karè koburanna, bâḍâ èsarèaghi, èkoburraghi neng Makam Aghung. Bâḍâ èsarèaghi, èkoburraghi neng Makam Aèr Mata. Neng makam Aèr Mata nèka pèngghir bârâ’ lao’eng nèka bâḍâ sombher ḍâ-ḍuwâ’, bâḍâ sombher ḍuwâ’, sombher lakè’ moso sombher binè’. Nèka bâḍâ dhungèngnga, tarètan, ghi carètana sombher lakè’ bi’ sombher binè’.

Neng kennengnga sè nèka ca’èpon bânnya’ ka’-bhungka’an jâ-rajâ, ka’-bhungka’an acem-macem. Di antarana sè palèng rajâ bhungkana kemonèng, bânnya’ bhungkana, kemonèng tapè bâḍâ ka’-bhungka’an sè palèng rajâ bhungkana kemonèng. Bhungkana kemonèng nèka ca’èpon dhungèng ètoghui bi’ sèttong jim binè’, raddhin jimma. Tapè maskè jim ca’èpon jimma saè, beccè’ lo’ asak-rosak kabâḍâân neng kennengnga n ka’ḍinto, la-mala dhujân atolong ḍâ’ ra’yat sè bâḍâ neng sakètarra kennengngan ka’ḍinto.

Mon bâḍâ orèng anḍi’ ghâbây mabâḍâ binè’, ana’ binèna, orèng kennengngan nèka neng enggun nèka, neng Resbaja nèka pas ghâ’-nangghâ’, acem-macem, tapè bur-lèburrâ mon nangghâ’ tabbhuân. Ca’èpon dhungèng, jim binè’ nèka anḍi’ tabbhuân, bisa èènjhâm moso ra’yat neng sakètarra ka’ḍinto. Namong kalabân syarat, èngghi, kalabân syarat è-bâ’-sabâ-’in cem-macem-ma jhâjhân pasar, cem-macemma bâng-kembângan, ghi èsabâ’ neng bâbâna bringen nèka. Èngghi lo’ ngaton jimma.

Saamponna è-so’on, “Adoo.. jim binè’, nyo’on tolong dhân kulâ terro nyambhuddhâ tabbhuânna polana malakèna ana’ binè’ prabân bhâdhân kaulâ. Ma’le sajân perna ma’le sajân rammè terro nyambhuddhâ tabbhuân kaaghungnga panjennengngan.”

Kalabân rat-sarat ghellâ’ èberri’ kembâng sè acem-macem neng kennengnga sè nèka, acem-macem. Mon kaèdhin bi’ jim binè’ nèka, ca’èpon , pas kalowar tabbhuân ḍâri bâbâna bhungkana kemonèng sè rajâ. Neh, dhungèng nèka la ghi kalowar tabbhuân; bit-abit pas amonyè amonyè dhibi’ tabbhuân neh amonyè dhibi,’ amonyè dhibi’ cè’ pernana monyèna .

Li-bâliân orèng sè ngènjhâm tabbhuân ḍâ’ jim binè’ nèka. Èngghi bâḍâ sè kaèdhin bâḍâ sè ta’ kaèdhin. Biyasana sè ta’ kaèdhin ka’ḍinto orèng sè lakar ghâḍhuân nèyat ta’ saè. Ghi mon lakar nèyat terro alakèa binè’ kalabân teppa’ ca’èpon kaèdhi, tabbhuân nèka. Saamponna èsaradhi pas kalowar amonyè dhibi’, lèbur monyèna .

È sèttong bâkto ca’èpon , bâḍâ na’-kana’ lakè’-binè’ ka’ḍinto terro ajhudhuâ, terro amantanna. Rèng seppona ka’ḍinto terro nangghââ tabbhuân, tabbhuân jim binè’ nèka. Èngghi èsaradhin, èsaradhin, ènyarèaghi kembâng sè nya’-bânnya’eng kembâng neng alas neng sakètarra bhungkana kemonèng nèka. Èsaba’ ètompeng, rasol, pola dhâddhi tambhâ saèna. Saampona ḍâpa’ ḍâ’ bâktona rèng seppona nèka, sarèng na’-kana’ lakè’-binè’ ghellâ’, pas èntar ḍâ’ bâbâna kemonèng. Ngoca’, “Addo, jim binè’, nyo’ona tolong dhân kulâ terro nyambhudha tabbhuân kaaghungnga panjennengan, ana’ binè’ dhân kaulâ ka’ḍinto terro alakèa sarèng lancèng ka’ḍinto.” Sampè’ abit ètè’-ḍantè’ aḍâ’ moddul tabbhuân, aḍâ’ moddul. Apa polè amonyè? Moddul lo’ moddul.

Ampon manyessel rèng seppo-na, napa polè na’-kana’ lakè’-binè’ sè kaḍuwâ’ ka’ḍinto sè amantanna. Pangaterro terro nangghâ’â tabbhuân, tapè lo’ kaèdhin bi’ sè ghâḍhuân. Pas rèh nangès, na’-kana’ sè kaḍuwâ’. Naaa..ngès, pan-bârâmpan arè, nyo’on ḍâ’ jim nèka, (ka)dhi napa carana sè terro èbhântoa, tabbhuânna terro èpakalowarra pas èpamonyè kadhi biyasana.

Nangès li-bâliân, sampè’ kalowar aèng mata. Bânnya’ aèng matana, aèng matana na’-kana’ binè’ nèka bân ahèrra pas dhâddhi sombher, dhâddhi sombher binè’. Aèng matana mantan lakè’ nèka jhughâ dhâddhi sombher, sombher lakè’. Kantos mangkèn bâḍâ sombher nèka.

Tapè jhâ’ pang-ghâmpang; jhâ’ sampè’ kalèro! Mon orèng lakè’ jhâ’ nyeddhing sombher aèng binè’, mon orèng binè’ jhâ’ nyeddhing sombherra. Aa..sombher lakè’. Sabâb ca’èpon kaparcajâân, nèka orèng sè parcajâ, mon orèng binè’ nèka manḍi neng sombher binè’, jân raddhin, jân raddhin, kadhi raddhinna mantan sè nangès ghellâ’. Sabâligghâ mon orèng lakè’ manḍi neng sombher lakè’ nèka, orèngnga sajân gâgâ’, sajân gânṭeng, sajân sèhat.

Tapè jhâ’ kalèro! Mon orèng binè’ èngghi, pas kalèro manḍi ḍâ’ sombher lakè’, ca’èpon sè paḍâ pas ke’-malakè’, asèpat lakè’ ghi, kadhi napa sè paḍâ rèng lakè’. Sabâligghâ jhughân mon orèng lakè’ kalèro nyeddhing, napa polè manḍi ḍâ’ sombher binè’ nèka, ca’èpon kalakona pas nè’-mabinè’ ghi, ne’-mabinè’ akanṭa rèng binè’, ca’eng rèng Bhângkalan bândhuh, pas bândhuh. Dhâddhi pas dhâddhi kabiyasaan lambâ’, biyasana neng salabâdhân nèka, neng kasennèan salabâdhân nèka, mon orèng sè dhâddhi ne’-binè’an nèka kodhu ka-lakon-na nèka kanṭa rèng binè’ ongghu. Dhâddhi panjhâk sè terro dhâddhiâ nè’-binè’an nèka biyasana pas lajhu manḍi neng sombher binè’ nèka mallè kalakonna ènga’ kalakonna orèng binè’. Ghi dhâddhi nèka kèng kaparcajâân, wallohua’lam. Kulâ lo’ onèng.

Nèka carètana Sombher Aèr Mata sè ḍuwâ’ nèka. Jhâ’ kalèro! Mon orèng lakè’ jhâ’ manḍi ḍâ’ sombher binè’, mon orèng binè’ jhâ’ manḍi ḍâ’ sombher lakè’! Polè mangkèn biyasana aèng ḍâri sombher nèka bi’ orèng sè parcajâ pas èkala’ èbâdi nom-ènoman mallè abâ’na sèhat, mon orèng lakè’ ngènom sombher lakè’, mon orèng binè’ ngènom sombher binè’.

Ghi, nèka dhungèngnga Sombher Aèr Mata. Bânnè Aèr Mata kennengngan, kennengngan pasarèna Rato Èbhu, aèr mata ḍâri aèng sè aghili ḍâri soca nèka, ḍâri mata ghi, maksoddhâ sombher aèng mata sombher sè asalla ḍâri aèng matana mantan lakè’ moso mantan binè’. â’nèka carètana Sombher Aèr Mata sè kabhenḍerrân lakar bâḍâ è bâbâna pasarèan Èbhu. Sanèka, tan-tarètan, lè’-alè’, na’-kana’, carètana Sombher Aèr Mata.’

sè èangghit Bapak Moh. Hasan Sasradhari: http://madurese.lib.uiowa.edu/